Trong quá trình tham gia tư vấn, giải đáp thắc mắc về dịch bệnh tại TP.HCM, tôi gặp tình huống một số người kỳ thị hàng xóm bị lây nhiễm, hàng xóm là nhân viên y tế tham gia chống dịch…
Có người ngăn lối đi, bít cửa nhà. Tôi giải thích: Không ai có thể lây nhiễm cho ai nếu không tiếp xúc trực tiếp, chỉ có thể lây khi cùng phòng kín…
Người dân dường như đã đọc nhiều thông tin về virus, nhiều người tưởng tượng: “Nhà mình ở gần khu cách ly, chắc bị lây quá…”; “Chung cư kia bị, cách nhà mình 30 mét, thấy sợ…”
Có người nhắn tin cho tôi vì bị kỳ thị là F1. Tôi bảo các nhà xung quanh họ xì xào gì kệ họ, mình bình tĩnh thực hiện đúng các quy tắc phòng dịch, mọi việc sẽ qua. Còn với người không bị nhiễm, thấy nhà ai treo bảng cách ly cũng kệ, họ không ra khỏi nhà làm sao lây cho người khác? Trừ khi trước đó bạn đã “tám” với họ thì lo là đúng!
Tâm lý hoang mang có lẽ một phần từ cách thức ta chống dịch. Một số nơi bắt F0 mặc đồ bảo hộ, xe cộ hú còi ầm ĩ khi “bắt” người đi cách ly tập trung. Theo tôi đừng ầm ĩ, gây hoảng loạn cộng đồng, F0 hay F1 cũng không cần mặc đồ bảo hộ, chỉ cần đeo khẩu trang thôi.
Tôi cũng không ủng hộ phương án “ôm” toàn bộ F1, F0 đi cách ly tập trung. Bởi bệnh của nhóm này có thể nặng thêm nếu dinh dưỡng, tinh thần trong khu cách ly không tốt, chưa kể các BV dã chiến đều quá tải.
Cho tới cuối tuần trước, tôi cảm thấy lạc quan hơn sau khi tham gia buổi họp hiến kế giữa các chuyên gia với lãnh đạo thành phố. Chính quyền đã cho các F1, F0 đầu tiên cách ly tại nhà.
Một số chuyên gia đồng tình rằng cuộc chiến với covid hiện nay là cứu sống ca nặng càng nhiều tốt, chứ không phải đi gom các ‘F’ lại, canh chừng. Dựa trên thống kê thực tế, cần tách từng nhóm để điều trị. Nhóm gần như không chuyển nặng ở riêng, xa trung tâm hay tại nhà. Nhóm có thể chuyển nặng nhưng không nhiều ở gần trung tâm. Nhóm nhiều nguy cơ ở ngay trung tâm, gần bệnh viện có khâu hồi sức tốt.
Cho phép F0 ít nguy cơ nặng được cách ly tại nhà, rút ngắn thời gian cách ly… còn khiến tâm lý họ thoải mái, cộng đồng bớt hoang mang, giảm gánh nặng khủng khiếp lên nhân viên y tế.
Theo con mắt dịch tễ học, mỗi chúng ta đều có thể là F0 hay F1 bất cứ lúc nào. Số ca bệnh của TP.HCM sẽ còn tăng trong những ngày tới, nhưng đến bao nhiêu phụ thuộc vào sự chấp hành các quy tắc chống dịch của mỗi người.
Nếu bạn là F0 được phát hiện tại khu phố hay công ty, bình tĩnh, vì rất nhiều người tương tự như bạn. Rất có thể bạn đã lây cho cả nhà, nên hãy thông báo cho họ. Bạn nên trở về nhà nếu không thể ở lại cơ quan cách ly, hay chờ chuyển đi khu cách ly, vì về nhà mà tuân thủ tốt nhất định sẽ rất khó lây thêm, và cũng đủ thời gian thu xếp hành lý. Nếu bạn đang ở nhà, chưa được chuyển đi khu cách ly cũng bình tĩnh chờ, vì các trung tâm y tế hiện đang quá tải, tự cách ly tốt cho mình để không lây thêm ai.
Trong lúc tự cách ly: mang khẩu trang cả ngày, nón che giọt bắn và giữ khoảng cách trên 2 mét, không ăn chung, ngủ chung, nghỉ ngơi chung – rất quan trọng. Chú ý, người có virus không được mang khẩu trang có van. Bạn hãy liên hệ trạm y tế sớm, cho họ biết nếu là đối tượng dễ bệnh nặng khi bị tấn công: người trẻ nhưng béo phì, trên 60 tuổi, có bệnh nền…
Nếu bạn là F0 đang ở trong khu cách ly điều trị chưa triệu chứng, lưu ý uống nhiều nước, uống đều trong ngày; mang khẩu trang nhiều nhất có thể; bình tĩnh, cố gắng nghỉ ngơi và vận động, không nằm suốt ngày; giữ vệ sinh nơi ở; cẩn thận khi vào nhà vệ sinh, luôn rửa tay sạch vì dùng nhà vệ sinh không cẩn thận dễ bị bội nhiễm. Khi có triệu chứng khó chịu, nên bình tĩnh báo cho nhân viên y tế. Có thể bạn sẽ chứng kiến nhiều người chuyển đến chuyển đi trong các phòng, đó là hiện tượng bình thường.
Nếu bạn là F0, F1 nhưng đang ở nhà. Báo cho trạm y tế và bình tĩnh chờ, thực hiện như trên. Nếu trong gia đình có người F0 thì cả nhà là F1, nhưng có thể chưa lây cho nhau nên thực hiện như F1 và chờ.
Mọi người đều có thể bị lây nhiễm nếu lơ là. Tôi vẫn nói với bệnh nhân phải “hồn ai nấy giữ”, luôn bảo vệ khuôn mặt, bàn tay – vô cùng quan trọng.
Với tình hình hiện nay tại TPHCM, nhiều câu hỏi chưa ai trả lời cụ thể cho từng người: Tôi bị lây chưa? Tôi có mang virus từ bên ngoài về nhà không? Tôi là F1 hay F2? Làm sao biết tôi là F0?…
Để dân tự biết mình có virus hay không, tôi cho rằng đã đến lúc chính quyền khuyến khích người dân tự làm test nhanh kháng nguyên như Bắc Giang và thế giới. Để họ tự test tại nhà, nhất là F0, F1, chủ động được phần nào khâu theo dõi bệnh, giúp hệ thống giảm tải. Kế đến đó là con đường Việt Nam phải đi. Các nước có số ca lây nhiễm cao đều tự làm vậy, và chúng ta cũng không có chọn lựa khác.
Cuộc chiến này rất khốc liệt, nhìn khuôn mặt các nhà quản lý, y bác sĩ… tôi đều thấy sự lo toan. Tôi là người rất khó chịu khi chiến lược có vấn đề, nhưng giờ tôi cũng đồng tình với sự chuyển hướng trong tư duy chống dịch. TPHCM đã thành lập trung tâm điều trị bệnh nặng, đã chuẩn bị cho mua sắm thêm trang thiết bị. Nhiều cơ sở y tế đã làm test nhanh, nhà quản lý sẽ để người dân và doanh nghiệp được tự lo trong khả năng họ.
Trong khi chưa phủ kịp vắc-xin, mỗi người không có chọn lựa khác ngoài bình tĩnh thực hiện đúng giãn cách. Còn với nhà quản lý, tư duy chống dịch cần bám sát thực tế và linh hoạt hơn, làm sao cho dân và doanh nghiệp không còn bị động, xử lý tình huống nhanh gọn, tiết kiệm nguồn lực nhất.
Nếu bạn là F0 hay F1, gặp ánh mắt kỳ thị cũng đừng trách họ làm gì. Qua dịch rồi, tình làng nghĩa xóm sẽ trở lại như xưa.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh
(Nguồn: VNExpress; Ảnh: Huu Khoa VNE)
